Để kinh tế Xanh phát triển bền vững, sự tham gia của cộng đồng địa phương là động lực chính bảo vệ tài nguyên tự nhiên và phong tục tập quán, lề lối sinh hoạt trong không gian văn hóa bản địa.
Tại diễn đàn Phát triển du lịch Xanh Việt Nam 2023 vừa diễn ra cuối tuần qua, các chuyên gia đều nhất trí quan điểm rằng tăng trưởng Xanh trong phát triển du lịch chính là hướng đi giúp khai thác và sử dụng hợp lý nguồn tài nguyên, tôn trọng tự nhiên, giúp bảo tồn và phát huy các giá trị di sản thiên nhiên, văn hóa.
Đặc biệt, để ngành kinh tế không khói bền vững, sự tham gia của cộng đồng địa phương đóng vai trò quan trọng, là động lực chính bảo vệ tài nguyên tự nhiên và phong tục tập quán, lề lối sinh hoạt trong không gian văn hóa bản địa.
Du lịch cộng đồng gắn với tăng trưởng Xanh
Phó Cục trưởng Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam Nguyễn Lê Phúc khẳng định phát triển du lịch Xanh đã được định hướng trong các chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước… Điều đó cho thấy bước tiến tích cực trong hình thành xu hướng du lịch Xanh Việt Nam, đảm bảo lợi ích cho môi trường và sức khỏe con người, đồng thời giúp ngành du lịch phát triển bền vững, mang đến những trải nghiệm sâu sắc hơn cho cả du khách và điểm đến.
Để phát triển du lịch Xanh, theo Phó Cục trưởng cần tập trung vào 3 nội dung cơ bản: Quản lý du lịch Xanh (cần có thể chế, chính sách, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển du lịch xanh); Phát triển các sản phẩm và dịch vụ du lịch Xanh (các cơ sở kinh doanh du lịch, doanh nghiệp du lịch khai thác tài nguyên, phát triển sản phẩm, tạo ra sản phẩm và dịch vụ du lịch Xanh); Tiêu dùng du lịch Xanh (khách du lịch có ý thức lựa chọn sử dụng các sản phẩm, dịch vụ du lịch Xanh, lựa chọn điểm đến Xanh; có trách nhiệm bảo vệ tài nguyên và môi trường khi đi du lịch).
Bên cạnh đó, việc phát triển du lịch cộng đồng theo hướng tăng trưởng Xanh cũng được toàn ngành quan tâm. Nhờ hoạt động này đảm bảo cho người dân có cuộc sống gắn với sinh kế trên chính quê hương, theo đó nền kinh tế sẽ phát triển ổn định và bền vững.
Theo các chuyên gia, cộng đồng địa phương vừa là nhà cung cấp vừa là đối tượng hướng tới của du lịch Xanh. Họ cũng đóng vai trò người bảo vệ chính nguồn tài nguyên phong tục văn hóa, lề lối sinh hoạt và tài nguyên thiên nhiên trong khu vực họ sinh sống.
Trên hành trình đến với các bản làng truyền thống, không chỉ tham quan điểm đến, tìm hiểu giá trị văn hóa của cộng đồng, khách du lịch còn muốn được giao lưu và trải nghiệm đời sống của người dân bản địa. Do đó, các chuyên gia cho rằng mỗi người dân trong cộng đồng cần trở thành một “đại sứ du lịch.”
Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển Du lịch (ITDR), tiến sỹ Nguyễn Anh Tuấn, nhấn mạnh tăng trưởng Xanh trong phát triển du lịch giúp khai thác và sử dụng hợp lý tài nguyên du lịch, tôn trọng tự nhiên, bảo tồn, phát huy các giá trị di sản thiên nhiên và văn hóa.
Không ngừng cải thiện các giải pháp
Phát triển du lịch cộng đồng theo hướng Xanh là chủ trương đúng đắn, tuy nhiên Phó Giám đốc Sở Du lịch Bà Rịa-Vũng Tàu ông Đỗ Phước Trung cho rằng thực tế triển khai hoạt động này thời gian qua vẫn còn nhiều bất cập.
Hiện nay, việc sử dụng đất nông nghiệp, lâm nghiệp của mô hình du lịch cộng đồng thường theo hình thức các hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất nông nghiệp được giao để chuyển một phần sang đất xây dựng nhà ở trên đất nông nghiệp làm mô hình du lịch.
“Sai phạm chủ yếu về đất đai là sử dụng đất không phù hợp quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; chuyển mục đích sử dụng đất trái phép; xây dựng nhà, cơ sở lưu trú, công trình trái phép trên đất nông, lâm nghiệp; thực hiện dự án đầu tư xây dựng khu du lịch nghỉ dưỡng khi chưa hoàn thành thủ tục đầu tư, chưa hoàn thành thủ tục về đất đai…,” ông Trung nói.
Theo Tổng thư ký Hiệp hội Du lịch Việt Nam Vũ Quốc Trí, để phát triển du lịch Xanh bền vững, cần nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường và văn hóa (đặc biệt hướng đến khách du lịch nội địa); giám sát các tác động của du lịch đến môi trường tự nhiên, văn hóa và tìm kiếm các giải pháp không ngừng cải thiện.
Ngoài ra, cần cải thiện năng lực quản lý hiệu quả lượng khách tại các điểm đến; giảm thiểu tác động tiêu cực lên môi trường kinh doanh du lịch và đặc biệt là tăng cường hợp tác giữa các bên liên quan, thúc đẩy sự tham gia của người dân, xã hội và các doanh nghiệp du lịch vào công tác bảo vệ môi trường tự nhiên và văn hóa…
Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hoàng Đạo Cương khẳng định các chính sách, chiến lược, quy hoạch, định hướng phát triển du lịch của Chính phủ trong những năm gần đây đều ảnh hưởng đến mục tiêu phát triển du lịch bền vững, phát triển du lịch Xanh, gắn với bảo vệ môi trường tự nhiên, bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa dân tộc và mang lại lợi ích cho cộng đồng địa phương, đóng góp chung vào phát triển kinh tế xã hội đất nước.
Tuy nhiên, để các chính sách, định hướng phát triển du lịch được triển khai và phát huy hiệu quả trong thực tiễn, cần có sự quyết tâm, đồng lòng từ các nhà quản lý, các địa phương, doanh nghiệp và mỗi người dân, vì một mục tiêu Xanh thực sự bền vững./.
