Tham gia chuỗi liên kết mang lại “lợi ích kép”.Người nông dân được tiêu thụ sản phẩm với giá cả ổn định; các hợp tác xã, doanh nghiệp cũng chủ động được nguồn cung.
Liên kết theo chuỗi giá trị sản xuất để tăng năng suất, chất lượng nông sản
Nói đến Ninh Thuận, ai cũng nghĩ ngay đến vùng đất đầy vất vả vì khô, vì nóng, vì gió nhiều. Thế nhưng khí hậu nhiệt đới khô hạn đặc trưng lại là lợi thế cho phát triển nông nghiệp, nhất là các sản phẩm nông nghiệp đặc thù.
Theo Vietnam+, tỉnh Ninh Thuận đang tập trung đẩy mạnh phát triển các mô hình liên kết theo chuỗi giá trị sản xuất để tăng năng suất, chất lượng cây trồng vật nuôi, tăng giá trị sản phẩm. Đây được xem là một trong các giải pháp tối ưu để giúp các hộ nông dân ổn định sản xuất, phát triển nông nghiệp một cách bền vững.
Thực hiện chủ trương tái cơ cấu ngành nông nghiệp gắn với ứng phó biến đổi khí hậu, nhiều loại cây trồng, vật nuôi có giá trị kinh tế cao, phù hợp với thổ nhưỡng được các địa phương ưu tiên mở rộng. Từ đó, tỉnh đã hình thành nhiều vùng chuyên canh, cánh đồng lớn, chuỗi liên kết sản xuất và tiêu thụ giữa doanh nghiệp với hợp tác xã, tổ hợp tác với hộ kinh doanh các sản phẩm nông-lâm-thủy sản cung ứng cho thị trường.
Thông tin trên Nông nghiệp Việt Nam, trong mô hình liên kết, nhờ áp dụng đồng bộ tiến bộ kỹ thuật vào cánh đồng lớn như gieo sạ tập trung, sử dụng cùng giống, cùng quy trình thâm canh nên cây lúa ở Ninh Thuận sinh trưởng phát triển tốt, năng suất lúa bình quân ước đạt 71 tạ/ha/vụ, cao hơn so với sản xuất đại trà từ 7 – 12%, được doanh nghiệp tham gia liên kết thu mua với giá cao hơn giá thị trường tại cùng thời điểm từ 50 – 100 đồng/kg, giảm được chi phí sản xuất từ 7 – 12%, hiệu quả tăng từ 20 – 30% so với sản xuất đại trà.
Riêng với mô hình liên kết chuỗi giá trị lúa giống, trong mô hình cánh đồng lớn sản xuất lúa giống cho năng suất bình quân ước đạt 80 tạ/ha, được doanh nghiệp tham gia liên kết thu mua với giá cao hơn giá thị trường tại cùng thời điểm từ 500 – 700 đồng/kg, giúp tăng giá trị trên 1 đơn vị diện tích canh tác thêm 50 – 60% so với sản xuất truyền thống.
Đối với cây bắp (ngô), nhờ áp dụng quy trình sản xuất giống, cơ giới hóa vào khâu làm đất, ứng dụng tốt và đồng bộ các tiến bộ kỹ thuật vào cánh đồng lớn nên cây bắp sinh trưởng phát triển tốt, năng suất bình quân ước đạt 78 tạ/ha/vụ. Sản phẩm bắp giống được các doanh nghiệp thu mua với giá 8.500 đồng/kg bắp tươi (nguyên cùi). Sau khi trừ chi phí sản xuất, lợi nhuận bình quân đạt 35 – 41 triệu đồng/ha/vụ, cao hơn so với sản xuất bắp đại trà khoảng 18 – 20 triệu đồng/ha.
Mô hình cánh đồng lớn sản xuất măng tây xanh năng suất bình quân 73 – 80 tạ/ha, sản phẩm được doanh nghiệp thu mua với giá 50.000đ/kg. Mối liên kết này đã giúp nông dân có thu nhập ổn định với mức cao.
Doanh nghiệp thu mua nha đam từ mô hình liên kết sản xuất với nông dân Tp. Phan Rang-Tháp Chàm, tỉnh Ninh Thuận. (Ảnh: Nguyễn Thành/TTXVN)
Đặc sản của Ninh Thuận là nho trong mô hình liên kết sản xuất cho năng suất bình quân đạt 18 – 20 tấn/ha, cao hơn so với sản xuất đại trà từ 10 – 15%, được các hợp tác xã, doanh nghiệp liên kết thu mua với giá nho đỏ 25.000 – 30.000đ/kg, nho xanh 50.000 – 55.000 đồng/kg. Mối liên kết này đã giúp các hộ tham gia liên kết có thu nhập ổn định. Chuỗi liên kết chuỗi giá trị cây nha đam, táo cũng có hiệu quả kinh tế không thua kém.
Ông Nguyễn Đình Quang, Giám đốc Công ty Trách nhiệm hữu hạn Sản xuất và Thương mại nông sản Thái Thuận-Ninh Thuận (xã Nhơn Sơn, huyện Ninh Sơn) chia sẻ, bình quân mỗi năm công ty liên kết thu mua từ các hộ dân khoảng 150 tấn táo, nho cung cấp cho thị trường. Cùng đó, công ty chế biến khoảng 15 tấn táo sấy dẻo tách hạt và nguyên hạt, ô mai táo và sản xuất khoảng 3.000 lít sirô táo, giấm táo.
Được sản xuất từ dây chuyền tiên tiến, các sản phẩm chế biến từ quả táo đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng và số lượng giúp sản phẩm của công ty đạt chứng nhận Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) 3 sao cấp tỉnh. Hiện, các sản phẩm chế biến từ quả táo của công ty đã được đưa vào bán tại các siêu thị, chuỗi bán lẻ trên cả nước.
Ngoài hiệu quả kinh tế, các mô hình nói trên còn giúp nâng cao nhận thức của người dân về bảo vệ môi trường, giảm thiểu tác động biến đổi khí hậu trong hoạt động sản xuất, tạo bước đột phá trong quá trình thâm canh cây trồng, thay đổi phương thức canh tác cũ bằng phương thức canh tác mới, đem lại năng suất và chất lượng cao hơn.
“Các mô hình nói trên đã giảm thiểu được ô nhiễm môi trường do hạn chế được thuốc bảo vệ thực vật trên đồng ruộng, tạo nền tảng cho sản xuất nông sản sạch theo hướng bền vững. Ngoài ra, trong năm 2022, Ninh Thuận tiếp tục duy trì 5 chuỗi liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ sản phẩm chăn nuôi của năm 2021 với các liên kết chuỗi giá trị chăn nuôi bò, dê, cừu thịt vỗ béo, heo, chuỗi giá trị liên kết chăn nuôi gia cầm; duy trì mô hình liên kết chăn nuôi vịt chạy đồng, chuỗi giá trị heo đen, gà bản địa”, ông Đặng Kim Cương, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Ninh Thuận trao đổi với báo Nông nghiệp Việt Nam.
Theo thông tin từ Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Ninh Thuận, đến nay tỉnh đã xây dựng được 31 cánh đồng lớn trồng lúa, nho, măng tây, hành tím, ngô giống… với tổng diện tích trên 4.242ha.
Đồng thời, thực hiện 57 liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị (43 liên kết thông qua hợp tác xã và 14 liên kết do doanh nghiệp liên kết trực tiếp với nông dân) sản xuất lúa, bắp giống, nho, măng tây xanh, nha đam, tỏi, kiệu, ớt, hành tím, chanh không hạt, đậu xanh, điều, mía đường, mỳ với tổng diện tích 14.267ha.
Bên cạnh đó, các địa phương hình thành nhiều mô hình liên kết chăn nuôi tiêu thụ sản phẩm cừu, dê, bò, heo đen, gà bản địa với cơ sở giết mổ.
Các mô hình liên kết theo chuỗi giá trị sản xuất, chế biến tiêu thụ được 15 sản phẩm gắn với Chương trình OCOP trên địa bàn, chuỗi giá trị này được công nhận sản phẩm OCOP đạt từ 3-4 sao.
Qua đánh giá, tham gia vào chuỗi liên kết, người dân không chỉ được tiêu thụ sản phẩm với giá cả ổn định, an toàn mà giá trị thu được của các mô hình liên kết cũng cao hơn từ 15-20% so với sản xuất truyền thống, hạn chế được tình trạng được mùa, mất giá.
Đồng thời, doanh nghiệp cũng chủ động được nguồn nguyên liệu sản phẩm, chất lượng được quản lý. Nhiều cơ sở, doanh nghiệp tham gia liên kết đã đưa sản phẩm vào chuỗi hệ thống siêu thị, hệ thống bán lẻ tại các tỉnh, thành trong cả nước.
Tiếp tục đẩy mạnh liên kết trong sản xuất, tiêu thụ sản phẩm
Theo Vietnam+, bên cạnh kết quả đạt được, việc xây dựng và phát triển số lượng các chuỗi liên kết trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận hiện cũng gặp không ít khó khăn, đó là tình trạng sản xuất nông nghiệp phần nhiều còn mang tính nhỏ lẻ; việc tuân thủ theo quy trình kỹ thuật đồng nhất hạn chế; tính liên kết giữa người dân và doanh nghiệp chưa chặt chẽ, một bộ phận nông dân chưa thật sự tuân thủ những ràng buộc trách nhiệm với doanh nghiệp, vẫn có tâm lý bán hàng ra ngoài, phá vỡ cam kết khi giá thị trường lên cao.
Ông Đặng Kim Cương, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Ninh Thuận cho biết, trong bối cảnh hiện nay việc đẩy mạnh liên kết trong sản xuất, tiêu thụ sản phẩm để tạo ra những chuỗi cung ứng thực phẩm an toàn đang là vấn đề cấp thiết để hướng đến nền sản xuất hàng hóa hiện đại mang lại giá trị tăng cao.
Tham gia chuỗi liên kết mang lại “lợi ích kép,” người nông dân được tiêu thụ sản phẩm với giá cả ổn định, an toàn, ít rủi ro, được hợp tác xã, doanh nghiệp hỗ trợ đầu tư giống, vật tư nông nghiệp để yên tâm sản xuất. Đồng thời, các hợp tác xã, doanh nghiệp cũng chủ động được nguồn cung sản phẩm, chất lượng được quản lý.
Bên cạnh những lợi ích đó, việc phát triển sản xuất nông nghiệp theo chuỗi giá trị còn góp phần quan trọng trong việc giải bài toán về chất lượng nông sản, nâng cao được giá trị gia tăng và phát triển nông nghiệp một cách bền vững trước những biến động của thị trường.
Để nâng cao hiệu quả liên kết sản xuất, năm 2023, Ủy ban Nhân dân tỉnh Ninh Thuận ban hành kế hoạch hỗ trợ phát triển nông nghiệp từ nguồn kinh phí sự nghiệp phân bổ cho Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới với tổng kinh phí thực hiện trên 21 tỷ đồng; trong đó, tập trung cho hoạt động xây dựng và phát triển vùng nguyên liệu tập trung’ cơ giới hóa đồng bộ, nâng cao năng lực chế biến và bảo quản nông sản theo mô hình liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị gắn với tiêu chuẩn chất lượng và mã vùng nguyên liệu; ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất nông nghiệp hiện đại, chuyển đổi cơ cấu sản xuất, góp phần chuyển đổi số trong nông nghiệp.
Bên cạnh đó, Ninh Thuận tập trung nâng cao hiệu quả hoạt động của các hình thức tổ chức sản xuất; trong đó ưu tiên hỗ trợ hợp tác xã nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao; thu hút khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn; thúc đẩy thực hiện bảo hiểm trong nông nghiệp; hỗ trợ lao động trẻ về làm việc tại hợp tác xã.
Theo ông Cương, thời gian tới ngành nông nghiệp tiếp tục phối hợp các sở, ngành, địa phương, đơn vị liên quan mở nhiều lớp đào tạo, tập huấn nâng cao năng lực, kỹ năng tổ chức sản xuất cho tổ, nhóm, hợp tác xã, hộ nông dân tham gia vùng sản xuất nguyên liệu, hỗ trợ chứng nhận VietGAP; tiếp tục phát triển chuỗi liên kết sản xuất, đào tạo kiến thức kinh doanh, kỹ năng thị trường, giám sát đảm bảo chất lượng sản phẩm, hỗ trợ cơ sở vật chất kỹ thuật cho đối tác tham gia chuỗi giá trị.
Song song với phát triển chuỗi liên kết sản xuất, Ninh Thuận cũng chú trọng quảng bá xúc tiến thương mại sản phẩm nông nghiệp đặc thù thông qua các sự kiện, hội chợ, hội thảo, kết nối giao thương, trưng bày sản phẩm để giúp chủ thể giới thiệu sản phẩm OCOP nói riêng, sản phẩm nông nghiệp Ninh Thuận nói chung đến người tiêu dùng. Đồng thời, phát triển các chuỗi cung ứng sản phẩm nông, lâm, thủy sản giữa Ninh Thuận với các tỉnh, thành phố và khai thác sản phẩm thế mạnh của địa phương khác.
