Đã có thực tế điển hình về sự linh hoạt trong xử lý sự cố nghẽn lệnh HoSE cho thấy sự tập trung, chung tay, đầu tư công nghệ, nguồn lực của doanh nghiệp… có thể thúc đẩy TTCK sớm đáp ứng các tiêu chí của FTSE và MSCI vào các kỳ đánh giá gần nhất tới đây.
Thông tin tại Hội nghị triển khai nhiệm vụ phát triển thị trường chứng khoán (TTCK) năm 2024 ngày 28/2 vừa qua, TTCK Việt Nam đã đạt được một số kết quả nổi bật, trong đó có điểm nhấn về quy mô và thanh khoản.
Cụ thể, đến nay, quy mô vốn hóa của TTCK Việt Nam đã đạt gần 200 tỷ USD, lớn hơn nhiều thị trường châu Á như Philippines, Qatar, Kuwait… hay châu Âu như Hy Lạp, Czech, Hungary… Thanh khoản trung bình đạt gần 700 triệu USD, tương đương Indonesia, Malaysia, Singapore và chỉ đứng sau Thái Lan trong khối ASEAN.
Với dữ liệu trên, quy mô thanh khoản của TTCK Việt Nam đã đạt tầm khu vực ASEAN, kết quả mà nếu không có sáng kiến “giải cứu” tình trạng nghẽn lệnh tại Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HoSE) giai đoạn 2020-2021 thì hẳn khó phát triển được quy mô nhà đầu tư như vừa qua để đạt được.
Cụ thể, từ cuối quý 4/2020, hệ thống giao dịch tại HoSE thường xuyên quá tải và nghẽn lệnh kéo dài.
Ngày 6/3/2021, tại hội nghị “Đối thoại 2045”, Chủ tịch SOVICO Nguyễn Thị Phương Thảo đưa ra sáng kiến sử dụng chính năng lực và nguồn lực trong nước để xử lý tình trạng nghẽn lệnh trên HoSE. SOVICO đã phối hợp với FPT triển khai sáng kiến.
Sau hơn 3 tháng, Sovico và HDBank cùng FPT chính thức vận hành, với năng lực xử lý một ngày 3-5 triệu lệnh, gấp hơn 3 lần hệ thống cũ. Ngay sau đó, thanh khoản trên TTCK Việt Nam bùng nổ, quy mô giao dịch lần lượt vượt mốc trên 30.000 tỷ và kỷ lục từng ghi nhận đạt trên 56.100 tỷ đồng. Đến nay, quy mô thanh khoản bình quân đã vươn tầm khu vực.
Theo các tiêu chí của FTSE và MSCI, TTCK Việt Nam còn một số tiêu chí chưa đáp ứng được và cần điều chỉnh, theo báo cáo các kỳ cập nhật trong năm 2023. Bên cạnh tiêu chí về thanh toán, đa dạng sản phẩm, sự hiệu quả của hệ thống hoạt động, thì cả hai tổ chức trên đều nhấn mạnh tiêu chí về độ mở đối với NĐTNN.
Hiện tại, tỷ lệ sở hữu NĐTNN đối với các doanh nghiệp niêm yết của Việt Nam có giới hạn nhất định, đặc biệt là “room” sở hữu ở giới hạn 30% tại các ngân hàng thương mại. Trong khi đó, “room” tại các ngân hàng như ACB, HDBank, MB, Techcombank… hiện không còn hoặc đã gần như được lấp đầy. Bên cạnh tiêu chí đánh giá nâng hạng, việc tạo nguồn hàng, những địa chỉ hấp dẫn như tại các ngân hàng trên để thu hút vốn ngoại khi nâng hạng cũng là một thực tế, song hiện gần như không còn.
Trước thực tế này, cũng như hướng đến đáp ứng các tiêu chí nâng hạng thị trường, tại hội nghị ngày 28/2 vừa qua, chuyên gia đã có đề xuất đáng chú ý, một hướng linh hoạt như sáng kiến và chiến dịch xử lý sự cố nghẽn lệnh HOSE nói trên.
Cụ thể, Tham tán công sứ Đại sứ quán Hàn Quốc tại Việt Nam nêu một hướng giải pháp linh hoạt: Nới lỏng giới hạn sở hữu nước ngoài để tăng nguồn cung cổ phiếu cho các nhà đầu tư nước ngoài, bằng các chứng chỉ lưu ký không có quyền biểu quyết (Non-voting depository receipt) để phù hợp với mục tiêu quản lý nhà nước đặt ra đối với từng nhóm ngành, nghề.
Như vậy, để đáp ứng các tiêu chí, Việt Nam có thể linh hoạt về cơ chế, có những giải pháp, hướng đáp ứng mới để hướng tới mục tiêu nâng hạng TTCK.
