Lệnh cấm xuất khẩu gạo của Ấn Độ sẽ tác động đến thị trường gạo toàn cầu, và hàng triệu người dự kiến sẽ bị ảnh hưởng, trong đó người tiêu dùng châu Á và châu Phi sẽ phải chịu gánh nặng lớn nhất.
Nông dân ở Santipur, Ấn Độ cào thóc đang phơi. Ảnh: Getty Images
Tháng trước, chính phủ Ấn Độ đã đột ngột tuyên bố cấm xuất khẩu gạo trắng non-basmati (gạo không phải gạo hạt dài basmati), bao gồm các loại gạo được cộng đồng Nam Ấn ưa chuộng. Động thái này làm dấy lên lo ngại làm mất ổn định nguồn cung gạo ở một số nơi trên thế giới, thậm chí đã khiến một số khách hàng ở Mỹ hoảng sợ tích trữ hàng.
Tuy nhiên các nhà sản xuất gạo Mỹ muốn người tiêu dùng biết: Chúng tôi có rất nhiều gạo. “Có đủ gạo Mỹ để cung cấp khắp nơi”, Liên đoàn Gạo Mỹ (USA Rice), cho biết trong một tuyên bố ngày 1/8. “Đây không phải là [khủng hoảng] giấy vệ sinh như mùa xuân năm 2020”.
Phần lớn gạo tiêu thụ tại Mỹ được sản xuất trong nước và nước này có sản lượng khá tốt trong năm nay, USA Rice lưu ý.
Nhưng đối với các nhà nhập khẩu và người tiêu dùng trung thành của các giống gạo non-basmati được trồng ở Ấn Độ, lệnh cấm đã có ảnh hưởng. Trên bình diện quốc tế, lệnh cấm đang gây ra biến động trên thị trường và đặc biệt có thể tác động đến những nơi phụ thuộc vào xuất khẩu gạo của Ấn Độ.
Đông Nam Á và châu Á chịu ảnh hưởng
Vào ngày 20/7, chính phủ Ấn Độ, nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới và chiếm hơn 40% thương mại gạo toàn cầu, tuyên bố ngừng xuất khẩu gạo trắng non-basmati, có hiệu lực ngay lập tức. Theo tuyên bố của chính phủ, động thái này được thiết kế để giúp hạ giá gạo và đảm bảo nguồn cung gạo ở Ấn Độ. Xuất khẩu gạo đã đồ qua và gạo basmati vẫn được cho phép.
Lệnh cấm xuất khẩu gạo của Ấn Độ có thể ảnh hưởng đến thị trường gạo toàn cầu – và hàng triệu người dự kiến sẽ bị ảnh hưởng, trong đó người tiêu dùng châu Á và châu Phi sẽ phải chịu gánh nặng lớn nhất.
“Malaysia dường như là nước dễ bị tổn thương nhất theo phân tích của chúng tôi,” Barclays cho biết trong một báo cáo gần đây, nhấn mạnh sự phụ thuộc khá lớn của nước này vào gạo Ấn Độ.
Các nhà phân tích viết: “Nước này nhập khẩu một phần đáng kể nguồn cung gạo của mình và Ấn Độ chiếm một phần tương đối lớn trong lượng gạo nhập khẩu của nước này.
Singapore cũng có khả năng bị ảnh hưởng, với báo cáo cho thấy Ấn Độ chiếm khoảng 30% lượng gạo nhập khẩu của nước này.
Nông dân cấy mạ ở quận Nagaon, bang Assam, Ấn Độ. Ảnh: Xinhua/Getty Images
Tuy nhiên, Barclays lưu ý rằng Singapore chủ yếu phụ thuộc vào nhập khẩu lương thực nói chung, không chỉ gạo. Nước này hiện đang trong quá trình tìm kiếm sự miễn trừ khỏi lệnh cấm của Ấn Độ.
Giá gạo hiện đang dao động ở mức cao nhất trong thập kỷ, với El Nino gây thêm rủi ro cho sản xuất toàn cầu tại các nhà sản xuất gạo lớn khác của châu Á như Thái Lan, Pakistan và Việt Nam.
Barclays chỉ ra rằng Philippines sẽ “chịu ảnh hưởng nhiều nhất trước sự gia tăng giá gạo toàn cầu”, do tỷ trọng gạo cao nhất trong rổ CPI của quốc gia này. Tuy nhiên, phần lớn gạo nhập khẩu của quốc gia Đông Nam Á này đến từ Việt Nam.
Các khu vực khác chịu tác động
Châu Á không phải là khu vực duy nhất bị ảnh hưởng bởi lệnh cấm xuất khẩu gạo của Ấn Độ, nhiều quốc gia châu Phi và Trung Đông cũng dễ bị ảnh hưởng.
BMI, một đơn vị nghiên cứu của Fitch Solutions, cho biết các thị trường dễ bị ảnh hưởng bởi các hạn chế xuất khẩu của Ấn Độ tập trung ở châu Phi cận Sahara và ở khu vực Trung Đông và Bắc Phi (MENA). Công ty đã trích dẫn Djibouti, Liberia, Qatar, Gambia và Kuwait là những nơi “bị tác động nhiều nhất”.
Tanner Ehmke, nhà kinh tế hàng đầu về ngũ cốc và hạt có dầu tại CoBank, cho biết lệnh cấm của Ấn Độ, sau các hạn chế khác, “đã khiến thị trường châu Á rơi vào tình trạng hoảng loạn”. “Lúc này đang có mối lo ngại về lạm phát lương thực, đặc biệt là trên khắp châu Á”, ông nói và lưu ý rằng Ấn Độ chiếm khoảng 40% thương mại gạo toàn cầu. Các mặt hàng gạo bị cấm chiếm khoảng 15%.
Lệnh cấm xuất khẩu gạo của Ấn Độ được dự báo sẽ gây ảnh hưởng trên khắp các thị trường gạo thế giới. Ảnh: Xinhua News Agency/Getty Images
Chuyên gia Ehmke cho biết các quốc gia phụ thuộc nhiều nhất vào gạo của Ấn Độ bao gồm Philippines, Malaysia ở Đông Nam Á và Nigeria, Bờ Biển Ngà và Senegal ở Tây Phi.
“Lệnh cấm là đòn mới nhất giáng vào thị trường gạo toàn cầu”, theo một bài đăng trên blog gần đây của Viện Nghiên cứu Chính sách Lương thực Quốc tế. Theo đó, việc giảm lượng gạo xuất khẩu của Ấn Độ “đặt ra rủi ro về giá toàn cầu cao hơn và tình trạng mất an ninh lương thực gia tăng”.
Joseph Glauber, nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Nghiên cứu Chính sách Lương thực Quốc tế và là đồng tác giả của bài đăng trên blog cho biết, giá gạo bắt đầu tăng vào năm ngoái do lũ lụt tàn phá ở Pakistan, khiến nguồn cung toàn cầu bị thắt chặt. Lệnh cấm và kiểu thời tiết El Nioo có thể khiến mọi thứ trở nên tồi tệ hơn.
Ảnh hưởng của Mỹ
Trong khi đó, Mỹ đang ở một vị trí khá tốt khi nói đến gạo. Peter Bachmann, Phó chủ tịch chính sách và các vấn đề chính phủ tại Liên đoàn Lúa gạo Mỹ, cho biết, trước năm nay, nông dân trồng lúa ở Mỹ đã phải vật lộn với hạn hán và một số đã chuyển sang trồng các loại cây trồng sinh lợi hơn như đậu tương hoặc ngô. Nhưng năm nay thì khác.
Ông lưu ý rằng giá đậu tương và ngô giảm khiến gạo trở nên hấp dẫn trở lại. Và “California có lượng mưa và tuyết rơi đáng kể trong mùa đông để cung cấp cho họ đủ nước cho cả năm sản xuất. Vì vậy, chúng tôi đang mong muốn có một vụ lúa ở Mỹ thực sự mạnh”, ông Bachmann nói.
Ông Bachmann cho biết Mỹ chủ yếu nhập khẩu gạo đặc sản và gạo thơm, như gạo arborio dùng để làm món risotto, gạo nhài, gạo basmati và các giống khác. Gạo Mỹ chiếm phần còn lại. Ông nói: “Chúng tôi cung cấp khoảng 70-80% thị trường nội địa”.
Điều đó có nghĩa là chỉ một phần nhỏ gạo tiêu thụ ở Mỹ bị ảnh hưởng bởi lệnh cấm. Charles Hart, nhà phân tích hàng hóa tại BMI, ước tính rằng “không đầy 2,5% lượng gạo nhập khẩu của Mỹ sẽ bị ảnh hưởng”.
Nhưng trong thị trường đặc biệt đó, các nhà phân phối và người mua hàng ở Mỹ đang ở trong một tình thế khó khăn khi nguồn nhập khẩu bị cắt đứt.
Kiran Kumar Pola, giám đốc công ty Deccan Foods, một nhà nhập khẩu và phân phối gạo Ấn Độ tại Mỹ, cho biết: “Chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào gạo non-basmati. Hiện tại, chúng tôi phải đối mặt với một thách thức đáng kể với các hợp đồng và đơn đặt hàng 15.000 tấn gạo”. Ông Pola nói rằng tình hình không chỉ ảnh hưởng đến công việc kinh doanh của ông mà cả những khách hàng mua các loại gạo này.
Sau khi tin tức về lệnh cấm được đưa ra, một số cửa hàng tạp hóa ở Mỹ đã đầy chặt người mua hàng tích trữ gạo Ấn Độ.
Một cửa hàng tạp hóa Ấn Độ ở khu vực Dallas, là India Bazaar đã trấn an người mua hàng không nên hoảng sợ hoặc tích trữ gạo. “Chúng tôi – India Bazaar hiểu những lo ngại về lệnh cấm gần đây đối với gạo thô non-Basmati của Ấn Độ. Hãy yên tâm, chúng tôi đang tích cực tìm kiếm các giải pháp thay thế để bình thường hóa tình hình và tiếp tục phục vụ các bạn.”
