Vừa qua, một trường đại học thống kê, năm 2023, 11.000 hồ sơ đăng ký xét tuyển có chứng chỉ tiếng Anh quốc tế. Việc các trường chuộng IELTS và thí sinh đổ xô săn chứng chỉ khiến nhiều người băn khoăn xét tuyển như vậy dễ dãi hay hợp thời đại?
Năm 2017, số thí sinh sử dụng chứng chỉ IELTS để xét tuyển vào Trường ĐH Kinh tế Quốc dân chỉ khoảng 50 – 70 em. Tuy nhiên đến năm nay, khoảng 11.000 hồ sơ đăng ký có chứng chỉ tiếng Anh quốc tế.
Nhìn vào đồ thị lượng thí sinh sử dụng kết quả IELTS để xét tuyển, đại diện Trưởng phòng Quản lý đào tạo, Trường ĐH Kinh tế Quốc dân vô cùng bất ngờ bởi “số thí sinh qua các năm đã tăng dựng đứng”.
Không chỉ ở Trường ĐH Kinh tế Quốc dân, việc hơn 40 trường đại học với những trường top đầu như Ngoại thương, Đại học Quốc gia… sử dụng IELTS để xét tuyển đại học năm 2023 đã góp phần tạo ra một phong trào thi đua học tập tiếng Anh sôi nổi.
Trên các diễn đàn, nhiều phụ huynh nhiệt tình khoe chứng chỉ IELTS của con như một tấm vé thông hành tiến thẳng vào các trường đại học hàng đầu.
Điều này đã thúc đẩy tinh thần học ngoại ngữ ở một quốc gia đang phát triển và còn hạn chế về chỉ số thông thạo ngoại ngữ. Theo xếp hạng chỉ số thông thạo Anh ngữ EF năm 2022, Việt Nam xếp hạng 60 và thuộc nhóm các nước có mức độ thông thạo trung bình.
Theo kết quả của bảng xếp hạng này, Việt Nam đã không còn ở nhóm mức độ thông thạo thấp và thậm chí còn đứng trên Trung Quốc 2 bậc. Việc chăm chỉ, nghiêm túc học tập tiếng Anh đã tạo ra các công dân toàn cầu trong thời đại hội nhập quốc tế. Tuy nhiên việc xét tuyển IELTS vào đại học cũng hé lộ nhiều bất cập.
Thứ nhất, mức quy đổi điểm bất hợp lý không thống nhất giữa các trường đại học. Ví dụ Trường Đại học Kinh tế quốc dân quy đổi điểm IELTS xét tuyển đại học năm 2023 với mức 6.0 IELTS được quy đổi thành 11 điểm, 6.5 IELTS bằng 12 điểm, 7.0 IELTS bằng 13 điểm, 7.5 IELTS bằng 14 điểm.
Trong khi điểm tối đa một môn thi đại học ở Việt Nam được tính theo thang điểm 10, có trường còn quy đổi IELTS lên tới 15, 16 điểm, thực sự chưa phù hợp, có phần bất công so với các thí sinh không xét tuyển IELTS.
Thứ hai, sử dụng IELTS để xét tuyển đại họcdẫn đến sự đánh giá thiếu chuẩn xác trình độ của học sinh. Tiếng Anh chỉ là một môn học thuộc tư duy ngôn ngữ, không phải là đại diện cho tất cả các môn học khác.
Vì vậy nếu các trường cứ lấy điểm IELTS xét tuyển sẽ nguy hại khi các học sinh giỏi Toán, Lý, Hóa nhưng chưa có điều kiện học sâu tiếng Anh sẽ bị loại khỏi khối ngành kỹ thuật vốn dĩ cần tư duy logic của khoa học tự nhiên. ACCA, chứng chỉ danh giá, “bảo chứng vàng” trong làng Kế toán – Kiểm toán – Tài chính – Thuế, quan trọng nhất vẫn là kiến thức về tài chính.
Tiếng Anh chỉ là phương tiện để người học tiếp cận với khối kiến thức chuyên ngành phức tạp. Vậy nên ngay cả khi IELTS 9.0, thí sinh vẫn trượt ACCA như thường. Ngay cả với ngành Ngoại giao, giỏi tiếng Anh thôi không đủ mà Lịch sử, Địa lý, Khoa học liên ngành, kiến thức về kinh tế, chính trị, xã hội phối kết hợp mới có thể làm nên tầm vóc của một nhà ngoại giao ưu tú.
Thứ ba, việc xét tuyển này góp phần tạo thêm sự chênh lệch giữa miền núi, hải đảo, nông thôn với khu vực thành thị, giữa giàu và nghèo. Hiện Internet phát triển, chỉ cần có ý chí, học sinh ở đâu cũng học được IELTS, nhưng câu chuyện tiền mua điện thoại thông minh, tiền mạng và mỗi lần thi IELTS lệ phí khoảng 5 triệu đồng, với những học sinh miền núi gia cảnh khó khăn, đây là một số tiền không nhỏ.
Thứ tư, sử dụng IELTS để xét tuyển đại học chỉ dựa vào IELTS dẫn đến hiện tượng sính tiếng Anh, lơ là tiếng Việt. Thực tế ở Việt Nam, tại các thành phố lớn hiện có những học sinh nói tiếng Anh thạo hơn tiếng Việt.
Ngôn ngữ là gốc rễ của văn hóa dân tộc, “văn hóa còn thì dân tộc còn”, ngôn ngữ đi cùng với niềm tự hào, tự tôn dân tộc, một quốc gia “sính ngoại”, “sùng ngoại” sẽ không thể phát triển bền vững khi các giá trị văn hóa cốt lõi bị xói mòn.
Mặt khác, trong cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4, khi chỉ cần gõ google chúng ta có thể tìm ra cách dịch của hàng trăm ngôn ngữ trên toàn thế giới, một khả năng không có người nào làm được. Không chỉ dịch văn bản, google còn cung cấp cả dịch giọng nói và hình ảnh. Máy dịch đã trở nên phổ biến trong các hội nghị, hội thảo quốc tế với tính năng được cài đặt có thể dịch tới 108 ngôn ngữ.
Trí tuệ nhân tạo (AI) ngày càng xóa nhòa rào cản về ngôn ngữ, OpenAI & ChatGPT giúp cho việc dịch thuật trở nên nhanh chóng và dễ dàng hơn bao giờ hết. Trong bối cảnh thế giới ngày càng phẳng nhờ AI, việc để trẻ em từ mẫu giáo đến lớp 12 miệt mài học tiếng Anh chỉ để có tấm vé thông hành vào thẳng đại học top đầu liệu có còn là xu hướng của thời đại?
Có lẽ, chúng ta nên tuân thủ chủ trương của Bộ GD-ĐT tạo được quy định tại công văn số 1515/BGDĐT-QLCL V/v hướng dẫn tổ chức kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2023, vốn chỉ quy định miễn thi bài thi Ngoại ngữ trong xét công nhận tốt nghiệp THPT.
Các trường đại học cũng có thể linh động dùng IELTS để xét tuyển ngành Ngôn ngữ Anh, đồng thời xiết IELTS ở đầu ra với những ngành, chuyên ngành cần thiết theo từng mức độ, không đánh đồng cào bằng các ngành, các lĩnh vực khác nhau.
Bên cạnh đó, ngành Giáo dục cần tăng cường truyền thông về tầm quan trọng của tiếng Anh qua các phương tiện báo chí, tivi, đồng thời tiến tới yêu cầu trình độ IELTS chuẩn đối với giáo viên từ cấp Tiểu học đến THPT. Muốn học sinh học tốt, ngành Giáo dục phải bắt đầu từ chuẩn đầu vào khi tuyển dụng giáo viên, có lẽ cần phải có quy định cụ thể về trình độ IELTS đối với giáo viên theo từng cấp.
Giáo viên có thi được IELTS mới đảm bảo được trình độ chuẩn quốc tế trong cả 4 kỹ năng nghe nói đọc viết. Trong khi đa số các trường đại học ở Việt Nam về cơ bản vẫn chỉ mới tập trung vào hai kỹ năng nói và viết, vậy nên giáo viên khi ra trường không đảm bảo được chuẩn kiến thức tiếng Anh. Chuẩn hóa trình độ của giáo viên là việc cần làm ngay để học sinh được học tiếng Anh thực chất, chứ không phải là tiếng Anh chỉ người Việt nghe mới hiểu.
Đại học là kỳ thi toàn quốc để thu hút, tìm kiếm nhân tài trên phạm vi cả nước vì vậy tạo ra một sân chơi bình đẳng là điều cần thiết. Nhìn ra thế giới, Trung Quốc, Nhật Bản xếp hạng thấp trong báo cáo Chỉ số Thông thạo tiếng Anh nhưng họ vẫn xếp hạng đầu trong top 20 nền kinh tế giàu nhất châu Á theo tính toán của website tài chính Insider Monkey năm 2023.
Nên chăng chúng ta hãy cứ khuyến khích học tập và nâng cao chất lượng dạy học tiếng Anh nhưng đừng biến ngôn ngữ không phải tiếng mẹ đẻ trở thành số 1. Bởi xét lâu dài, một dân tộc đẩy tiếng mẹ đẻ lui xuống phía sau hiểm họa sẽ khó lường.
| Qua thống kê từ lứa đầu tiên tuyển sinh bằng chứng chỉ IELTS, những sinh viên này có điểm trung bình học tập cuối khoa cao hơn hẳn so với những em không có chứng chỉ tiếng Anh quốc tế
Điều đó minh chứng rằng, tuyển sinh bằng chứng chỉ tiếng Anh quốc tế là phương thức xét tuyển phù hợp hiện nay. Trong năm 2024, Trường ĐH Kinh tế Quốc dân dự kiến sẽ tăng chỉ tiêu đối với phương thức tuyển sinh bằng chứng chỉ quốc tế và xét tuyển dựa trên kết quả thi đánh giá năng lực. PGS.TS Bùi Đức Triệu – Trưởng phòng Quản lý đào tạo, Trường ĐH Kinh tế Quốc dân |
| Trong thời đại hội nhập, người không có ngoại ngữ đã là bất lợi lớn, sinh viên sẽ không có cơ hội kiếm được việc làm, có thu nhập cao nếu ra trường yếu tiếng Anh. Khi không có tiếng Anh khi vào đại học sẽ cực kỳ khó khăn cho việc học, nghiên cứu.
Các trường đại học được quyền tự chủ về tuyển sinh, có nghĩa là có quyền, có cách chọn lựa học sinh đủ năng lực, phẩm chất vào học. Hiện nay, có hơn 10 phương thức xét tuyển, học sinh có nhiều cơ hội để vào các trường ĐH. Đối với thí sinh ở khu vực miền núi, vùng sâu thiệt thòi khi tiếp cận ngoại ngữ, các em đã có những chế độ ưu tiên khác. Bằng chứng là năm nào trường dân tộc nội trú cũng nhiều thí sinh có điểm xét tuyển từ 28 đến 30 thậm chí hàng chục thí sinh có điểm xét tuyển trên 30.
|
| Thạc sĩ Vương Thị Liên (Giảng viên Học viện Hành chính Quốc gia) |
